ერთ-ერთი, ვისი შემოქმედებიდანაც ბევრი რამის სწავლა შეგვიძლია, გორში დაბადებული ეკატერინე გაბაშვილია. გორელი მწერალი 1851 წლის 16 ივნისს დაიბადა. რადიო "მოზაიკა" გთავაზობთ 10 საინტერესო ცნობას მისი ცხოვრების შესახებ:
„სლოკინა“, „ტროყე,“ „ციფნა,“ „ქუცუნა“, - ერთ დროს ჩვენში ყველაზე მეტად ეს მეტსახელები ყოფილა გავრცელებული.
1943 წლის იანვარში, სამთვიანი ალყისა და ბრძოლით განცდილი დანაკარგების შემდეგ პაულიუსის მეექვსე არმია საბჭოთა ჯარებს დანებდა. მესამე რაიხის ათასობით ტყვე ჯარისკაცი საბჭოთა ხელისუფლებამ ქვეყნის სხვადასხვა რესპუბლიკებში გადაანაწილა. ერთ-ერთი ასეთი ქვეყანა საქართველო იყო. გერმანელი ტყვეების საკმაოდ დიდი ნაკადი გორშიც ჩამოიყვანეს. "სამოთხეში მოვხვდით", -ასე მიულოცეს ტყვეებმა ერთმანეთს.
ყველამ ვიცით, რომ უცვლელი არაფერია. მათ შორის არც იმ ქალაქის იერსახე, სადაც ვცხოვრობთ. რადიო "მოზაიკა" გთავაზობთ რამდენიმე ფოტოს, რომელიც იმ განსხვავებებს, რომელიც ქალაქის იერსახემ განიცადა, უფრო ნათლად დაგანახებთ.
ნატო გაბუნია 1852 წელს გორში დაიბადა. დაიბადა. 12 წლის ასაკში ის გორში ერთადერთ საქალებო სასწავლებელში მიაბარეს. ნატო ბავშვობიდანვე გამოირჩეოდა სითამამით და არტისტულობით. ჯერ კიდევ 16 წლის ასაკში ითამაშა სპეკტაკლებში „ძალად ექიმი“ და „უჩინმაჩინის“ ქუდი. ნატოს ტალანტი უყურადღებოდ არ დარჩენია გიორგი ერისთავის ვაჟს, რომელმაც ნატოს მამას ურჩია, რომ გოგონა მასთან თბილისში ჩაეყვანა. თბილისელმა მაყურებელმა ნატო გაბუნია პირველად 1879 წლის მარტში იხილა. მართალია, სპეკტაკლში ეპიზოდური როლი შეასრულა, მაგრამ მაყურებელს თავი მაინც დაამახსოვრა.
გორის ციხე ქალაქის თითქმის ყველა ადგილიდან ჩანს. ისტორიული ძეგლი გორის ცენტრში, მაღალ კლდოვან ბორცვზე მდებარეობს. შემორჩენილი ნანგრევები და არქეოლოგიური მონაცემები მოწმობს, რომ აქ ძვ. წ. I ათასწლეულის უკანასკნელ საუკუნეებში ძლიერი სიმაგრე იყო, მის გარშემო კი მოსახლეობა ცხოვრობდა.
ვინ იყო იაკობ გოგებაშვილი, ეს ყველამ ვიცით. მისი ბიოგრაფიის მოყოლას აღარ მოვყვებით. უბრალოდ გთავაზობთ გორის რაიონის სოფელ ვარიანში დაბადებული ამ ჩვენთვის კარგად ცნობილი მწერლის, საზოგადო მოღვაწისა და საქართველოში მეცნიერული პედაგოგიკის დამფუძნებელ იაკობ გოგებაშვილის იმ 10 ციტატას, რომლებიც სასარგებლო რეკომენდაციებად შეგვიძლია მივიღოთ:
"სასოფლო სკოლა" - ასე ჰქვია პუბლიკაციას, რომელიც იაკობ გოგებაშვილმა 1882 წლის წინ გამოაქვყენა. ორი საუკუნის წინ დაწერილ ტექსტი აცდენილი არც დღევანდელ რეალობასაა. რადიო "მოზაიკა" გთავაზობთ რამდენიმე ფრაგმენტს ტექსტიდან:
ქართული ცეკვის ისტორია საუკუნეების ითვლის და მისი დღემდე მოტანა არაერთი გამოჩენილი და ნიჭიერი ადამიანის დამსახურებაა. როდესაც ვახსნებთ ქართულ ცეკვას, ერთ-ერთი პირველი, რაც გაგვახსდება, ეს ანსამბლი „სუხიშვილებია“.
საქართველოში თეატრის ისტორია საუკუნეებს ითვლის. მით უფრო, გორის თეატრალური ცხოვრება მე-19 საუკუნიდან იწყება, მაგრამ თეატრალური სანახაობები მხოლოდ გორში როდი იმართებოდა.
საქართველოში ქალთა განათლება დიდი ხნის მანძილზე მეორე ხარისხოვანი იყო. ეს თემა პატრიარქალურ - ოჯახურ აღზრდას დიდი ხანი არ სცილდებოდა. ამ კუთხით გამონაკლისი არც გორის ყოფილა, თუმცა უნდა ითქვას, რომ ეს ქალაქი ერთ-ერთი პირველი იყო, სადაც ქალთა საგანმანათლებლო ცენტრი დაარსდა.
„მანდილოსანი“ - ასე ერქვა გორის ქალთა საზოგადოებას, რომელიც 1913 წელს ჩამოყალიბდა. ამ საზოგადოების დამაარსებელთა რიგებში იყვნენ ანა ამილახვარი, ანასტასია ერისთავი-ხოშტარია, ოლღა გოგლაჩიძე, თინათინ ჯავროვი, ანა მაისურაძე, მარიამ ელიოზაშვილი, ქეთევან ჯავახიშვილი, ანასტასია კაპანაძე და სხვები. მათი მიზანი გორში მცხოვრები გაჭირვებული ქალების დახმარება იყო.
